Merkez bankaları, kripto paraların ve sabit coinlerin geleneksel ödeme sistemlerine rakip olmalarının doğurabileceği istikrarsızlık kaygıları nedeniyle [1] alternatif araçlar üzerinde çalışmalara başladılar ve Merkez Bankası Dijital Parası (CBDC) gündeme geldi. Fiziksel olmayan CBDC’ler, elektronik ortamlarda üretilen ve kullanılan paralardır. İtibari paranın dijital versiyonu olarak görülebilirler. Doğrudan yasal bir ödeme aracı olarak bu para, alışverişlerde ve her türlü ödeme işleminde elektronik cüzdanlar üzerinden banknot gibi kullanılabiliyor. İşlemler dijital ortamda para otoritelerinin gözetim ve denetimi altında gerçekleştiriliyor. Bu paraların da ağırlıklı şekilde blockchain teknolojisine dayalı olarak çıkarılacakları öngörülüyor. Perakende veya toptan (finansal kurumlara yönelik) olmak üzere iki farklı şekilde uygulanabilen bu dijital paralarla elektronik ortamda işlemler daha kolay, daha hızlı, daha güvenli ve daha düşük maliyetle yapılabilecek. Arkalarında merkez bankalarının bulunması bu paraları kripto varlıklardan da ayırıyor. Kripto paraların aşırı oynaklık gösteren değerleri nedeniyle taşıdıkları yüksek risk, CBDC’ler söz konusu olduğunda bunları çıkaran merkez bankasının güvenilirliği çerçevesinde önemli ölçüde ortadan kalkacaktır.
CBDC’ler finansal istikrar ve para politikalarının yanı sıra ödeme sistemleri, ticari bankaların faaliyetleri gibi birçok alanı etkileyecek. Bu paraların yürürlüğe konulmasıyla birlikte, finansal hizmetlere erişimin iyileşmesi (özellikle bankacılık hizmetlerini kullanamayanlar ve az kullananlar için kolaylıklar sağlaması), ödeme sistemlerinin hızı ve etkinliğinin artması, döviz işlemlerinin daha hızlı ve daha düşük maliyetle gerçekleştirilmesi, kayıt dışı faaliyetlerin ve vergi kayıp/kaçaklarının önlenmesi ve nakit işlemlerin taşıdığı bazı risklerinin ortadan kaldırılması bekleniyor. Diğer taraftan, bu paralar uluslararası ödemelerde ihtilafların ortadan kaldırılmasına katkı yaptığı ölçüde dış ticaret işlemlerini kolaylaştırabilir; tasarruf sahipleri için ürün yelpazesini genişletebilir ve finansman kaynaklarını çeşitlendirebilir.
Uluslararası ticari ve finansal işlemlerde kullanılan ve rezerv para olarak işlev gören paraların dijital ortama taşındıktan sonra da bu fonksiyonlarını icra etmeye devam edecekleri, bu alanlarda da çok paralı bir uluslararası para sisteminin işlerlik kazanacağı söylenebilir. Bu anlamda küresel ölçekte bir ülkenin parasının değerini/gücünü belirleyen faktörler (ekonomik büyüklük, dış ticaret hacmi, finansal sistemin gelişmişlik düzeyi, açıklığı ve istikrarı, teknolojik üstünlük, hukuki ve kurumsal yapı, siyasi ve askeri güç, vb.) CBDC’ler için de geçerli olacaktır.